nietak!t – kwartalnik teatralny

Kryminał ekologiczny

Klub Komediowy w Warszawie, Pod sennym szerszeniem, reż. Aneta Groszyńska i Michał Sufin, fot. Marta-Ankiersztejn

Klub Komediowy w Warszawie, Pod sennym szerszeniem, reż. Aneta Groszyńska i Michał Sufin

Łączenie rozmaitych estetyk i gatunków widowiskowych to specjalność warszawskiego Klubu Komediowego. Stali bywalcy sceny przy Placu Zbawiciela wiedzą, że formy komediowe, po jakie sięgają twórcy klubu, wykraczają daleko poza stand-up comedy – choć nie da się ukryć, że to ich główna specjalizacja. Wśród widowisk regularnie serwowanych przez Michała Sufina i jego kolegów nie brakuje kabaretu literackiego, abstrakcyjnych skeczów, koncertów oraz różnych form teatru improwizowanego, w tym musicalu oraz kabaretowego serialu. Ich najnowsza produkcja poszerza repertuar o kolejne gatunki sceniczne i filmowe. Spektakl Pod sennym szerszeniem w reżyserii Anety Groszyńskiej i Michała Sufina to połączenie kryminału, eko-horroru, kina gore i musicalu. Całość niepozbawiona jest oczywiście improwizowanego charakteru, który poszczególne elementy składowe zamienia w ich pastisz.


Akcja spektaklu rozgrywa się w tajemniczym leśnym pensjonacie „Pod sennym szerszeniem”, mieszczącym się w nieistniejącej miejscowości Zagińce. Na scenie jego wnętrze przedstawione zostaje bardzo umownie – biała okienna rama symbolizuje ladę recepcji, jeden stary fotel to namiastka hotelowego lobby. Tym, co rzuca się w oczy, są również zawieszone na frontowej ścianie sceny prowizoryczne dekoracje, jakie stanowią dwie białe głowy jeleni. Poszczególne rekwizyty w różnych częściach przedstawienia zmieniają zresztą swą funkcję. Koncepcja scenograficzna Michała Jońcy pozostawia dużo przestrzeni aktorom, co w przypadku małej kawiarnianej scenki Klubu Komediowego ma istotne znaczenie.


W fabułę wprowadza widzów głos narratora-detektywa (z offu), klimatem nawiązujący do Teatru Sensacji „Kobra” i jego telewizyjnych spektakli. Nieustannie poruszamy się bowiem w sferze zagadek i kryminalnych zawiłości. Pierwszymi gośćmi, którzy przybywają do agroturystycznej leśniczówki, są profesor Szychta-Fiszkę (Mateusz Lewandowski) i jego żona, aktorka dramatyczna (Hanna Konarowska). Stanowią dość osobliwą parę: profesor to klasyczny fajtłapa, zaś jego żona to egzaltowana pseudoartystka żyjąca w świecie własnych fantazji. Te cechy ich charakterów w groteskowy sposób zostają zobrazowane już w pierwszej scenie spektaklu podczas podróży małżeństwa przez las (czytaj: siedzącą na krzesłach widownię). To jednak zaledwie przedsmak bezpośredniej interakcji z widzem, która staje się nadrzędną zasadą spektaklu.

Kolejne postaci pojawiające się na scenie to zbiór jeszcze bardziej frapujących indywiduów: „lajfstajlerka” fauny i flory Sylwia Rerum (Angelika Kurowska), najseksowniejszy informatyk na rynku Maks Oreiro (Kacper Matula), przyszła dyrektor generalna Agata Krzewska (Weronika Nockowska) czy wreszcie szalony grzybiarz Adam (Bartosz Młynarski). Splot akcji powoduje, że wszyscy oni uwikłani zostają w kryminalną intrygę z wątkiem ekologicznym w tle. Prowadzący prywatne śledztwo lokalny leśnik Persefal Kortland (w tej roli Grzegorz Kwiecień) próbuje rozwiązać zagadkę tajemniczych zdarzeń i zaginięć w otaczającym pensjonat lesie. Jakich konkretnie zdarzeń? I na czym polega ich tajemniczość? Tego do końca nie wiadomo. Pewne jest jednak, że pierwsza zbrodnia została już dokonana, a grono głównych podejrzanych stanowią nie tylko goście hotelu „Pod sennym szerszeniem”, ale także sam las. Jak stwierdza heroicznie detektyw Kortland, „gdy odkryjemy tajemnicę, poznamy odpowiedź”.


Scenariusz spektaklu napisany przez Michała Sufina od początku służy jedynie jako punkt wyjścia i nie jest traktowany przez aktorów jako tekst wiążący. Toteż poszczególne sytuacje dramatyczne rozgrywane są z zastosowaniem improwizacji – słownej, ruchowej i przestrzennej (zmieniające się układy widz-aktor). Publiczność jest w stanie wyczuć, w których momentach aktorzy wykraczają poza zarysowany w scenariuszu schemat – sytuacjom tym towarzyszy najczęściej zwiększony poziom humoru i absurdu, choć zaznaczyć trzeba, że fantazja aktorów w tym zakresie jest różna. Mistrzynią w podkręcaniu atmosfery i zagęszczaniu spektaklu niespodziewanymi, uroczo irracjonalnymi wtrąceniami okazała się Hanna Konarowska jako Zuzanna Podściólska, żona profesora. Stworzona przez nią postać impulsywnej i temperamentnej aktorki wnosi do spektaklu najwięcej dynamizmu. W kontraście do rozentuzjazmowanej Podściólskiej stoi tajemniczy i powściągliwy grzybiarz Adam, grany przez Bartosza Młynarczyka z teatru improwizowanego Klancyk. Jego bohater ma budzić grozę (przynajmniej na początku) i rzeczywiście Młynarczykowi udaje się wywołać taki efekt. Co ciekawe, osiąga go przy wykorzystaniu nie tyle dramatycznych, co typowo stand-upowych środków wyrazu. Znakomicie wypada jego długi monolog-dowcip, a także swoboda i dystans wobec fabuły spektaklu. Pośród szeregu komicznych postaci zbierających się w pensjonacie „Pod sennym szerszeniem” dominującą pozycję zyskuje detektyw Kortland – wysłannik wydziału leśnej indagacji. Grający go Grzegorz Kwiecień przez cały czas stara się zachować przynależną profesjonalnemu śledczemu powagę, choć jego absurdalna piosenka o służbie leśnej budzi największe salwy śmiechu i staje się swoistym hitem spektaklu („Służba leśna, służba leśna »Ordnung« w lesie ucieleśnia/ Służba leśna, służba leśna, co potrąci, to ci zjeść da”).


Spektakl Michała Sufina i Agaty Groszyńskiej w sposób bardzo swobodny miesza konwencje i gatunki. Poza chwytami stricte kabaretowymi (improwizacja, bezpośrednie zwroty do publiczności, songi) twórcy obficie czerpią z różnych, często sprzecznych ze sobą tradycji teatralnych: teatru epickiego (efekt dystancjalizacji), naturalistycznego (nadmierne wcielanie się w rolę), pantomimicznego (etiudy aktorskie Podściólskiej), kryminalnego (nawiązania do Teatru Sensacji „Kobra”) czy wreszcie musicalowego (muzyczne rozgrywanie kluczowych dla spektaklu scen).


Podobnie jak w Fabularnym przewodniku po… muzyka odgrywa tu niewątpliwie bardzo istotną rolę. Niemal każda zarysowana sytuacja sceniczna zwieńczona jest piosenką, wykonywaną przez aktorów solo lub w duecie. Muzyczny kształt tych utworów, skomponowanych przez współpracującego z Klubem Komediowym Radka Łukasiewicza, zmienia się w zależności od charakteru sceny i usposobienia postaci-wykonawcy. Odnajdziemy tu zatem lekkie, groteskowe songi dotyczące profesji bohaterów, jak również kompozycje bardziej mroczne, odpowiadające nastrojowi grozy wywołanemu kryminalną eko-zagadką. Poza spełnianiem funkcji dramatycznych i komunikacyjnych muzyka, a przede wszystkim teksty piosenek, mają po prostu bawić i zaskakiwać – najczęściej oryginalną metaforyką bądź po prostu samą swą niedorzecznością.


Już sam pomysł skoncentrowania fabuły spektaklu wokół domniemanej agresywności przyrody wydaje się intrygujący. Bohaterowie nie mogą wydostać się z pensjonatu, bowiem – jak twierdzą – drzewostan ulega nieustannym przekształceniom, zacierając dotychczasowe szlaki. Zdani „na pastwę lasu” rezydenci hotelu „Pod sennym szerszeniem” próbują dociec przyczyny buntu lokalnego ekosystemu. Powagę sytuacji zwiększa ponadto tajemnicze zaginięcie profesorowej. Choć cała intryga plącze się tak, że widz traci już nadzieję na jej rozwiązanie, to jednak finał nieoczekiwanie przynosi wyjaśnienie wszystkich zagadek. Bez zdradzania finałowych szczegółów wyjawię tylko, że las zostaje oczyszczony z zarzutów.

W spektaklu Pod sennym szerszeniem Anecie Groszyńskiej i Michałowi Sufinowi udaje się pod komediowo-kabaretowym płaszczem przemycić pewną refleksję na temat aktualnego problemu, jakim jest nieuzasadniona ingerencja człowieka w świat przyrody. W tej historii obrywa się po trochu wszystkim: leśnikom, myśliwym, turystom, a nawet ekologicznym aktywistom. Twórcy przedstawienia stronią co prawda od polityki, ale pewne problemy ukazane tutaj w krzywym kabaretowym zwierciadle znajdują swe aż nazbyt wyraźne odbicie w bliskiej nam rzeczywistości.


Klub Komediowy w Warszawie
Pod sennym szerszeniem
tekst: Michał Sufin
reżyseria: Aneta Groszyńska i Michał Sufin
muzyka: Radek Łukasiewicz (Pustki, Bisz/Radex)
scenografia: Michał Jońca
obsada: Hanna Konarowska, Angelika Kurowska, Weronika Nockowska, Grzegorz Kwiecień, Mateusz Lewandowski, Kacper Matula, Bartosz Młynarski
premiera: 23.10.2017